Algemene beschouwingen 2023: concentreren op de grote uitdagingen

EMMEN – Op 7 en 10 november behandelt de gemeenteraad van Emmen de begroting voor 2023. Hieronder de bijdrage voor de algemene beschouwingen die fractievoorzitter Anita Louwes uitsprak in de eerste termijn.

“Er liggen zoveel kansen en mogelijkheden. Maar het belangrijkste is dan dat iedereen kan blijven meedoen, zonder zich zorgen te hoeven maken of het huis nog verwarmd kan worden of er zelfs voldoende eten is. En dat blijft de onverminderde inzet van de PvdA.”

Dit zijn de woorden waar ik de inbreng over bestaanszekerheid en solidariteit van de PvdA bij de kadernota mee afsloot. Die kadernota is samen met de strategienota en het coalitieakkoord de basis voor deze begroting waarin de plannen van het college staan voor 2023.

Plannen maken doe je omdat je de toekomst met vertrouwen tegemoet ziet. Zien onze inwoners die toekomst ook? Het antwoord is dat dit moeilijke tijden zijn voor een groot en groeiend deel van onze inwoners die misschien moeite hebben om die toekomst te zien. Tijdens de kadernota sprak ik namens mijn fractie nog over de onzekerheid over de stijgende kosten voor je boodschappen. Het verwarmen van je huis of de brandstof die je auto gebruikt om naar je werk te gaan. Hoe vreselijk is het dat deze onzekerheid een zekerheid is geworden.

Met deze zorgen van en over de inwoners een begroting samen te stellen, is moeilijk, waarbij we oplossingen willen bieden voor de grote zorgen van deze tijd en tegelijkertijd onze gemeente niet op slot willen doen door investeringen te stoppen.  Dat is een lastig evenwicht, maar de PvdA maakt daarin wel heldere keuzes.

Voorzitter, het zal u niet verbazen dat de keuze van de PvdA gaat over bestaanszekerheid en solidariteit. Ons motto is dan ook: Oog voor de zorgen van nu, klaar voor de uitdagingen van morgen.

Calamiteitenfonds

We beginnen bij het oog voor de zorgen van nu. Om er voor te waken dat de kloof tussen arm en rijk steeds groter wordt – of anders gezegd: de kloof tussen bestaansonzekerheid en bestaanszekerheid -heeft de fractie  van de PvdA bij het vaststellen van de kaders voor deze begroting het college opgeroepen in aanloop naar de begroting  een plan te ontwikkelen waarbij mensen worden ondersteund die in grote  financiële problemen komen vanwege de stijgende energieprijzen. De fractie van de PvdA is zeer tevreden over de voortvarendheid waarmee het college het verzoek van de PvdA  heeft opgepakt en heeft uitgewerkt. Wij hopen op een spoedige uitvoering.

Inmiddels is er een calamiteitenfonds tot stand gekomen, dat niet alleen naar de problemen van de individuele inwoner kijkt, maar ook naar problemen die ontstaan bij de maatschappelijke organisaties en verenigingen. Laat duidelijk zijn, deze organisaties zijn de PvdA wat waard. Zij vormen het cement van de samenleving.  Wij vinden het van groot belang dat de gemeente deze organisaties actief benaderd, de problemen inventariseert en met hen samenwerkt aan oplossingen.

Het calamiteitenfonds is gevuld met een aantal miljoenen. Niemand kan inschatten of dit voldoende is. Mijn fractie wil het college oproepen zodra de bodem van dit fonds in zicht is de raad direct te verzoeken om mogelijk aanvullende financiële middelen. We willen tenslotte geen Groningse situaties, waarbij de spreekwoordelijke pot leeg is en mensen niet verder kunnen worden geholpen. Mijn fractie had dit in de vorm van een amendement of motie kunnen doen. We hebben ervoor gekozen om dit juist niet te doen, met goede redenen.

Voorzitter, de wereld staat in brand. Wij hebben allemaal, niemand uitgezonderd, te maken met grote problemen. Wij, als bestuurders op landelijk en lokaal niveau, hebben de tijd niet om ons te verliezen in details en oplossingen waarbij we alleen kleine brandjes blussen. Ook als raad moeten we ons concentreren op de echt grote uitdagingen die nog gaan komen. We kunnen en willen niet vooruitlopen op ontwikkelingen, we spreken hier alleen onze grote zorgen uit. De raad heeft gelukkig laten zien flexibel en verantwoordelijk genoeg te zijn om besluiten te nemen wanneer dat noodzakelijk is.

Voedselbank en Stichting Leergeld

Terug naar dat calamiteitenfonds en het aanvullen van dit fonds indien noodzakelijk. Ditzelfde verzoek hebben wij ook daar waar het gaat om extra geld voor de Voedselbank en Stichting Leergeld. De Voedselbank en Stichting Leergeld kunnen in deze tijd het echte verschil maken  tussen bestaanszekerheid en bestaansonzekerheid. Het is echter niet ondenkbaar dat bij de Voedselbank en Stichting Leergeld problemen gaan ontstaan in de exploitatie door aanwas van het aantal hulpvragers.  Wil het college binnen het eigen mandaat en binnen de geldende financiële kaders deze organisaties ondersteunen daar waar dat noodzakelijk is? Mocht dat niet voldoende zijn dan verzoeken wij het college, ook hier terug te komen naar de raad. De PvdA zal deze aanvragen met een zeer positieve grondhouding benaderen.

Structurele perspectief voor onze inwoners gaat over meedoen: het fundament van het Emmens minimabeleid. We lezen in de begroting het nieuw beleid  daar waar het gaat om het opschuiven van de minimagrens van 110% naar 120%. Hierdoor komen meer mensen in aanmerking voor inkomensondersteunende regelingen. Dit geeft armslag voor een grotere groep inwoners. De PvdA juicht dit zeer toe, evenals de werkpremie, waarbij het principe ‘werken moet lonen’ als uitgangspunt is genomen, een van de grondprincipes van onze partij.

Fixbus

De PvdA staat achter het uitgangspunt om zowel inwoners als maatschappelijke organisaties op korte termijn te helpen met verduurzaming, in de vorm van financiële ondersteuning en tegelijkertijd op lange termijn te adviseren. Daar waar het gaat om ondersteuning op korte termijn dienen wij samen met Wakker Emmen, 50plus, VVD en SP een amendement in om direct lastenverlichting bij  buurthuizen en sportverenigingen te realiseren. Deze is door de collega van Wakker Emmen zojuist toegelicht.

Als het gaat om de ondersteuning van de inwoners moeten we het goede werk van de energiecoaches benoemen. In het verlengde daarvan willen we het college vragen werk te maken van een zogenaamde fixbus. Is het een idee dat er in overleg met Menso of de EMCO invulling wordt gegeven aan een werkgelegenheidsproject waarbij kleine verduurzamingklussen, zoals het plaatsen van een tochtstrip of radiatorfolie kunnen worden uitgevoerd door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt? Dit levert direct voordeel op voor huurder/eigenaar van de woning, met als doel de energiekosten te verlagen. Vindt het college dit ook een goed idee?

In de huidige situatie is het van belang om de woonlasten zo laag mogelijk te houden. Het niet verhogen van de OZB zorgt er in ieder geval voor dat de woonlasten voor de inwoners niet verzwaren. Het niet verzwaren van woonlasten gaat ook over het maken van afspraken met de corporaties. Wij hebben al vaker aangedrongen en willen daar nu nogmaals op aandringen. Kunnen we in deze tijden komen tot een woonquote? En gaan we ook het gesprek aan met de particuliere verhuurder?

Daar waar het gaat over de zorgen van nu, maakt de PvdA-fractie zich ook druk over de effecten van de energiecrisis voor de bedrijven in Emmen. Een groot deel van deze bedrijven zorgt voor de werkgelegenheid in de regio. Wat kan het college doen om deze bedrijven te ondersteunen? De PvdA vindt het van groot belang dat er in ieder geval gebruik gemaakt blijft worden van de ontwikkelfondsen voor onze regio en dat we blijven investeren in de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven zoals we dat bij Greenwise zien. Dat dat voor onze regio succesvol kan zijn blijkt wel uit het feit dat inmiddels de 1^e HBO-V er is afgestudeerd. Daarom is het goed dat we doorgaan met de Regiodeal.

Uitdagingen

Zoals ik al eerder aangaf; oog voor de zorgen van nu, maar we moeten ons gereed maken voor de uitdagingen van morgen.

Een uitdaging voor morgen is de verschraling van het zorglandschap. Deze verschraling ontstaat door het gebrek aan werknemers. De ontwikkelingen op het gebied van E-health kunnen heel positief zijn, maar niet voor die mensen die het in meer of mindere mate ontbreekt  aan digitale en lees- en schrijfvaardigheden. Het college geeft aan stevig in te zetten op laaggeletterdheid en digitale vaardigheden. We zijn dan ook benieuwd naar de resultaten.

Gezondheid is een groot goed. Dat de levensverwachting van iemand afhangt van de hoogte van zijn of haar inkomen is onbestaanbaar. Gezondheid betekent vooral dat iedereen mee kan blijven doen in de maatschappij. Inkomen mag daarbij nooit een rol spelen. Niet in de bereikbaarheid van goede zorg en niet in de participatie in de maatschappij. Volwaardig mee kunnen blijven doen is een pijler onder bestaanszekerheid. Wat de PvdA betreft mag het college met deze uitdaging stevig aan de slag.

Een andere uitdaging is het tekort aan medewerkers in dit huis, waardoor er krapte in de beleidsvoering ontstaat. In deze begroting kunnen we lezen dat het college hier werk van maakt. Tot onze vreugde is het traineeprogramma weer terug. Vraagt blijft echter wel hoe we de goede mensen in de organisatie krijgen en hoe we deze behouden. In het verlengde daarvan, zijn de baliemedewerkers van veiligheidszorg inmiddels in dienst getreden? Wat de PvdA betreft wordt er zoveel mogelijk op vaste dienstverbanden ingezet met een goede, rechtvaardige beloning waarmee de PvdA vooral doelt op het principe ‘gelijk loon voor gelijk werk’. De PvdA zou graag zien dat er actief wordt ingezet op het dichten van de loonkloof voor zover dit aan de orde is.

Nedersaksenlijn

Een uitdaging voor morgen is ook een OV dat steeds duurder wordt en steeds minder goed beschikbaar, terwijl juist bereikbaarheid een thema is dat van belang is voor onze regio. Wij gaan ervan uit dat het college het belang van de bereikbaarheid van deze regio goed onder de aandacht brengt bij het OV-bureau, zoals dat belang ook wordt benadrukt bij de Nedersaksenlijn. Mijn fractie is duidelijk groot voorstander van de realisatie van de Nedersaksenlijn.

Iets kleiner dan de Nedersaksenlijn, maar niet minder belangrijk is het dorpen- en wijkenfonds. De Partij van de Arbeid vindt het belangrijk dat er geïnvesteerd wordt in grote infrastructuur, maar ook in dorpen en wijken, wegen en fietspaden. Te beginnen met de wijkcentra: samen met Wakker Emmen, 50plus en VVD roepen we het college op om de behoefte te onderzoeken van wijkcentra in Emmerhout en Rietlanden en als deze behoefte bestaat, tevens aan de raad terug te koppelen hoe deze centra gerealiseerd kunnen worden.

Over wegen en fietspaden nog even het volgende: we lezen dat er ingezet wordt op recreatieve fietspaden. Een positieve ontwikkeling, maar laten we ook vooral de niet-recreatieve fietspaden niet vergeten. Deze liggen er soms ronduit belabberd bij. Een voorbeeld is het fietspad aan de Kamerlingswijk in Zwartemeer. Wellicht kan er in de verdeling van de gelden voor de fietspaden een goede planmatige afweging worden gemaakt waar de prioriteiten liggen.

Gelijke kansen voor jongeren

Voorzitter, ik ben bijna aan het eind van mijn betoog. Een uitdaging wil ik nog in deze eerste termijn benoemen en dat betreft de gelijke kansen voor jongeren. In de tweede termijn komen we nog terug op de jeugdzorg en het gebruik van snus.

De PvdA is van mening dat er ongelijkheid bestaat als jongeren van de praktijkschool die een niveau 1-opleiding volgen, nog steeds geen gebruik kunnen maken van een OV studentenproduct. Niveau 1 is ook MBO en deze jongeren worden nu niet als zodanig aangemerkt. Wij willen het college oproepen een brief naar het ministerie te sturen en aan te dringen om de ongelijkheid aan te pakken. Wil het college dit doen?

De eerlijkheid gebiedt nu te zeggen dat we de grootste uitdaging nog niet eens hebben benoemd: de polarisatie in onze maatschappij. Ik wil daar in de tweede termijn graag uitvoerig op terugkomen.

Naast de zorgen en uitdagingen voor de toekomst, wil mijn fractie ook uitspreken dat wij trots zijn. Trots op het feit dat wij gastvrij zijn in het opvangen van 500 Oekraïense vluchtelingen. Trots op hoe we als gemeente, inwoners, bedrijven en instellingen ervoor zorgen dat deze gemeente nog steeds groeit, in alle opzichten. Dit is een sterke gemeente. Het zijn moeilijke, onzekere tijden, maar wij zijn ervan overtuigd dat we hier sterker uit gaan komen als we de juiste keuzes maken.

Dan zijn wij klaar voor alle genoemde uitdagingen.